EYVAH ÇOCUĞUM HIRSIZ MI OLACAK?
Çocuklarda Çalma Davranışı (İzinsiz eşya alma)
Çocuklarda Çalma Davranışı Hemen korkmayın. Muhtemelen çocuğunuzda gördüğünüz bu davranışın hırsızlık ile alakası yok! Çocuklarda izinsiz eşya alma veya hırsızlık ile ilgili yaklaşımlar çocuğun gelişim dönemlerine göre farklılık gösterir. Ergenlik döneminde gözlemlendiğinde psikopatoloji riski oldukça yüksek olabilirken küçük yaşlarda bazen normal gelişim döneminin parçası olabilir. Çocuk Ve Genç Psikoloğu SERPİL İLHAN tarafından hazırlanan makalede Çocuklarda İzinsiz Eşya Alma, Çocuklarda Çalma Davranışı ile ilgili ailelerin nasıl yaklaşmaları gerektiğini, Çocuklarda İzinsiz Eşya Alma, Çocuklarda Hırsızlık ile karşı karşıya kalan ailelerin nasıl yaklaşması gerektiğini, Çocuklarda İzinsiz Eşya Alma, Çocuklarda Hırsızlık ile karşı karşıya kalan ailelerin ne zaman profesyonel destek almaları gerektiğini öğrenebilirler.
Çocuklarda çoğu zaman dürtüsel olarak yaşanan çalma davranışı anne-babayı tedirgin eden durumların başında gelir. Bu çalma davranış belli yaşa kadar normal kabul edilse de bazen uyum ve davranış problemlerinin habercisi olabilir. Fakat unutmamız gerekir ki çocuklar 5-6 yaşa kadar tamamen dürtüsel yaşarlar ve benmerkezcidirler. Okul öncesi dönemlerde ya da 6-7 yaşlarına kadar görülen hebersiz, izinsiz eşya alma davranışı, bir uyum ve davranış bozukluğu olan ´çalma davranışı´ olarak kabul etmek doğru değildir. Çünkü çocukta doğuştan mülkiyet kavramı yoktur. O yüzden çevresinde gördüğü, hoşuna giden eşyayı düşünmeden almaya ya da kullanmaya çalışır.
Çalma davranışını gösteren çocuğun kaç yaşında olduğuna dikkat edilmelidir. Okul öncesi dönemde, çocukların yaşam sorumlulukları henüz yoktur. Sahiplik kavramı gelişmediğinden, her şey kendilerinindir, her şeye sahip olmak isterler. Benim ya da senin kavramı oturmamıştır. Arkadaşının elindeki oyuncağı zorla alması bu yüzden gayet doğaldır. Çocuk zaman içinde kendisinin olanla olmayanı ayırt etmeye başlar.
En sık görülen yaş aralığı ise 5-8 yaştır. Anasınıfına ya da ilkokula başlayan çocuk bu dönemde arkadaşlarının kokulu silgilerini, kalemtraşlarını, kalemlerini habersiz alabilir. Çünkü bu dönemde çocuk dürtülerine karşı koyamaz. Anne-babalar en çok bu dönemde panikler ve endişe duyarlar. Çocuklar, aileleri sorduğunda ya da kızdığında genel olarak yalana başvururlar. Yolda buldum, arkadaşım hediye etti gibi cümleler kurabilirler.
Bu dönemlerde gerçekleşen alma davranışları geçicidir. Anne babanın doğru tutumları ile kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Göz ardı edilmemesi gereken zamanlar okul çağında yapılan çalma davranışlarıdır. Okul çağlarında görülen sık sık tekrar eden çalmalar üzerinde durmak gerekir. Çünkü ciddi bir duygusal bozukluğun göstergesi olabilir ve profesyonel yardım almak gerekebilir.
Çocuklar neden çalma davranışı gösterirler?
En büyük sebeplerinden biri ilgi sevgi eksikliğidir.
Hatalı anne baba tutumları:
Aşırı koruyucu aile yapısı (fazla disiplinli)
Paraya düşkün olma, cimrilik.
Çevre ya da kardeşler arası kıyaslama yapma. Yeni doğan kardeşinden dolayı unutulup sevilmediğini düşünen çocuk, yetiştirme yurtlarında kalan çocuklar, evlatlık verilen çocuklar varlığını hatırlatmak için çalma yoluna gidebilir.
Mükemmeliyetçi, aşırı disiplinli, ya da tam tersi fazla rahat aile yapısı
Cezaların içeriğinin maddi olması
Daha önceden yapılan çalma davranışlarının pekiştirilerek arttırılması
Harçlık yetersiz olması
Maddi zorluklardan dolayı çocuğun temel ihtiyacının karşılanamaması
Çok fazla maddi imkan tanınarak çocuğun doyumsuz olması
Okul ortamında kabul edilme, sosyal çevreye girebilme, özgüven eksikliği
İzinsiz alınan paralar ile arkadaşlarını okulda şeker, çikolata alarak kendini kabul ettirme
Ailenin hak- hukuk- saygı gibi konularda yeterince çocuğu bilgilendirmemesi
Yanlış bilgisayar oyunları, film karakterleri
Değersizlik duygusu
Aşağılık duygusu. Bazı alanlardaki noksanlıklarını telafi etmeye yönelik olarak başarılı bir iş yapabildiğini gösterme.
Heyecan ve haz duyma. Menfaat sağlamaya yönelik değildir. Ruhsal rahatsızlığın etkisiyle yapılır, tamamen heyecan ve haz duymaya yöneliktir. (kleptomoni)
Depresyon
Aileler nasıl tutum sergilemelidir?
İlgi ve sevgi çocuğa verilmelidir.
Aşağılayıcı, dışlayıcı, yargılayıcı, suçlayıcı tutumlardan uzak durulmalıdır.
Çocuk deşifre edilmemelidir.
Cezalandırıcı, yasaklayıcı tutumlar sergilenmemelidir.
Şiddete başvurulmamalıdır.
Çocuğa mülkiyet kavramı öğretilmelidir.
Çocuğun küçük yaşlarda bir şeye sahip olma eğilimi ona ait oyuncaklar ve eşyalar temin edilerek doyurulmalı ve onun müsaadesi olmadan hiç bir şeyi başkalarına verilmemelidir.
Anne-baba çocuğa model olmalı, başkalarının haklarına saygılı bireyler olarak, çocuklarına iyi örnekler sunmalıdırlar.
Çocuğa bir eşyayı nasıl ödünç alması gerektiği, ne zaman geri vermesi gerektiği öğretilmelidir.
Aile içi ilişkiler güçlendirilmelidir.
Okul ortamında arkadaşlık kurabilmeye yönelik çalmalar karşısında öğretmen çocuğa sosyal kabulün farklı yollarla da sağlanabileceği konusunda destek olmalıdır.
Çocuğun eve getirdiği nesneler denetlenmeli, izinsiz aldığı eşyayı özür dileyerek geri vermesi sağlanmalıdır. Eğer eşya kırılmış ya da bozulmuşsa yenisi alınmalı ve parası çocuğun harçlığından ödetilmeli, ancak çocuğun harçlığı tamamen kesilmemelidir.
Özellikle ikinci sınıfından itibaren düzenli harçlık verilmeli ve bu haçlıkla gerekli ihtiyaçlarını karşılamasına dikkat edilmelidir.
Çocuğunuzun hatalı davranışı iş yaparak ödemesi sağlanabilir. Bugün bu olumsuz davranışı yaptığın için benimle birlikte evi toplayacaksın, odanı toplayacaksın gibi sorumluluk duyguları arttırılabilir.
Eğer bunları yapmanıza rağmen uzun süren ve tekrarlayan çalma davranışları devam ediyorsa uzmandan yardım alınmalı ve sadece haz duygusu için yapılan çalma davranışları için psikiyatri desteği gereklidir.
Okullarda yöneticiler, Rehber Öğretmen, anne babalar iyi birer gözlemci olarak, hatalı davranışları zamanında görüp, uygun çözüm geliştirilmelidir.
Her şeyin başının sevgi olduğunu unutmamak gerekir.
Çocuklarda Çalma Davranışı
Psikolog Serpil İLHAN
Çocuk ve Genç Psikoloğu
Çocuk psikolojisi ve psikiyatrisi ile ilgili herşey....
cocukpsikiyatri.net - cocukpsikiyatri.info - cocukpsikiyatri.org
0 312 466 38 00 - 0 542 466 38 88